ประเด็นหลักของหนังสือ

         หนังสือเล่มนี้นำเสนอภาพรวมสถานการณ์ด้านสุขภาพและโครงสร้างประชากรไทยในปี 2568 โดยเน้นประเด็นวิกฤติอัตราการเกิดที่ลดลงจนถึงระดับ “ต่ำมาก” อย่างต่อเนื่องและถาวร พร้อมเสนอแนวทางการปรับตัวของทุกภาคส่วนเพื่อรับมือกับผลกระทบระยะสั้นและยาว

1. เกิดน้อย: ปรากฏการณ์ถาวร

• อัตราการเกิดต่ำกว่า 1.3 (TFR ต่ำสุดในอาเซียน)

• จำนวนเด็กเกิดใหม่ต่ำกว่า 500,000 คนต่อปี

• ครอบครัวไทยมีแนวโน้มไม่แต่งงานหรือไม่มีลูกมากขึ้นจากเหตุผลทางเศรษฐกิจ สังคม และค่านิยม

• สถานการณ์นี้เป็น “New Normal” ของสังคมไทย

2. สังคมสูงวัยระดับสุดยอด (Super-aged Society)

• คนอายุ 60 ปีขึ้นไป เพิ่มเป็นกว่า 1 ใน 3 ของประชากร

• แรงงานวัยทำงานลดลง ส่งผลต่อระบบเศรษฐกิจ การผลิต และภาระภาษีต่อรัฐ

• โรคเรื้อรัง และภาวะพึ่งพิงในผู้สูงวัยเพิ่มขึ้น

3. ผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจและสังคม

• ขาดแคลนแรงงานในหลายสาขา โดยเฉพาะบริการ-ดูแลผู้สูงวัย

• ระบบบำนาญและประกันสังคมเผชิญความเสี่ยงจากสัดส่วนผู้รับเงินที่มากกว่าผู้จ่าย

• ค่ารักษาพยาบาลในผู้สูงอายุเพิ่มสูงขึ้นทุกปี

• ความเหลื่อมล้ำทางสุขภาพยังคงอยู่ โดยเฉพาะในกลุ่มเปราะบาง

4. ข้อเสนอเชิงนโยบายและแนวทางรับมือ

ระดับประเทศ:

• ปรับระบบภาษีและแรงจูงใจเพื่อสนับสนุนการมีลูก

• วางแผนด้านการอพยพแรงงานอย่างเป็นระบบ

• ยกระดับคุณภาพระบบดูแลผู้สูงวัย

ระดับครอบครัว-ชุมชน:

• ส่งเสริมการมีลูกโดยลดภาระเลี้ยงดู (เช่น ศูนย์เด็กเล็ก, สวัสดิการพ่อแม่ทำงาน)

• สร้างเครือข่ายดูแลผู้สูงวัยในชุมชน

• สร้างแรงจูงใจให้คนวัยทำงานมีสุขภาพดี และทำงานต่อหลังเกษียณ

5. คำสำคัญจากหนังสือ

• “เกิดน้อยกู่ไม่กลับ”: สะท้อนแนวโน้มประชากรที่ลดถาวร ไม่สามารถฟื้นกลับได้ในเวลาอันใกล้

• “ปรับและรับมือ”: เป็นหัวใจของยุทธศาสตร์ในระดับประเทศและท้องถิ่น

• “สังคมอยู่ได้แม้เด็กน้อยลง”: หากสามารถวางระบบดูแลสุขภาพและสังคมอย่างมีประสิทธิภาพ

บทสรุปสำคัญ

        สังคมไทยกำลังก้าวเข้าสู่ยุคที่มีเด็กเกิดน้อยและผู้สูงวัยมากขึ้นอย่างรวดเร็ว การยอมรับความจริงและเริ่ม “ปรับและรับมือ” ตั้งแต่วันนี้ คือกุญแจสำคัญที่จะทำให้ประเทศไทยสามารถอยู่รอด และสร้างสังคมที่มั่นคงและยั่งยืนในอนาคต